Zetelroof of zuivere democratie?

In dit artikel:

In Barendrecht vertrokken raadslid René Schuurman en recentelijk Richard Carlebur van Echt Voor Barendrecht (EVB) naar het nieuwe Barendrechts Belang, maar ze namen hun zetels mee. Juridisch is dat duidelijk: volgens de Gemeentewet hoort een zetel aan de gekozen persoon toe en niet aan de partij; raadsleden hebben een persoonlijk mandaat en zweren onafhankelijk te stemmen. Daardoor konden beide raadsleden formeel in de raad blijven zitten ondanks hun overstap.

Politiek en maatschappelijk roept dit veel weerstand op. EVB ervaart het als het ontnemen van het kiesmandaat dat in de praktijk aan een lijst gekoppeld lijkt te zijn, en in kleine gemeenteraden kan het verlies van één zetel een coalitie doen wankelen. De vertrekkers zeggen echter dat hun overstap voortkomt uit onvrede over de partijcultuur bij EVB — te centralistisch en te weinig ruimte voor eigen geluid — en zien zetelbehoud als middel om trouw te blijven aan hun overtuiging en aan kiezers.

Partijafspraken dat vertrekkers hun zetel zouden moeten inleveren zijn juridisch niet afdwingbaar; de wet beschermt juist de onafhankelijkheid van volksvertegenwoordigers tegen partijdiscipline. De casus in Barendrecht illustreert daarmee een fundamentele spanning in de lokale democratie: tussen het principe van persoonlijke mandato en het verwachtingspatroon dat stemmen op een partij leiden tot vertegenwoordiging door die partij. In plaats van de wet te willen wijzigen, is een realistischer antwoord volgens de analyse het kritisch bekijken van interne partijcultuur en bestuurlijke verhoudingen om zulke breuken te voorkomen.